ШАРТТУУ КЫСКАРТУУЛАР

АА	Айыл аймагы
АЪ	Айыл ъкмът\
АРИС	Коомчулукту ън\кт\р\\ жана инвестициялоо агенттиги
КЪЖЫ	Климаттын ъзгър\\лър\нъ жараша ыёгайлашуу
ВБ	Д\йнъл\к банк
ВП	Ветеринардык палата
МДСТ	Малдардын ден соолугун коргоо тобу
ЖД	АЧТММ Жайыт, мал чарба жана балык чарба департаменти
ЖК ЖПБ	Жайыт комитети – ЖПБнын аткаруучу органы катары
БМ	Бодо мал
МБ	Мониторинг жана баалоо
ЖЪБ	Жергиликт\\ ъз алдынча башкаруу
ЖЖ	Жергиликт\\ жамаат
АЧТММ	КР Айыл чарба, тамак-аш ънър жайы жана мелиорация министрлиги
ЧДТ	Чакан долбоордук тобу
ЧДС	Чакан долбоордук сунуш
КЭ	Кой-эчки
СТФ	С\т-товардык фермасы
АЪЭФ ВФКМИРБ	Айыл чарбаны ън\кт\р\\н\н эл аралык фонду Кыргыз Республикасынын Ъкмът\нъ караштуу Ветеринардык жана фитосанитардык коопсуздук боюнча мамлекеттик инспекциянын райондук башкармалыгы
РАЪБ	Айыл чарба, тамак-аш ънър жайы жана мелиорация министрлигинин Райондук агрардык ън\кт\р\\ башкармалыгы
ЖЪБО	Жергиликт\\ ъз алдынча башкаруу органдары
АДИБ	АЧТММга караштуу Айыл чарба долбоорлорун ишке ашыруу бъл\м\
ЖПБ	Жайыт пайдалануучулар бирикмеси
МДК	Малдардын ден-соолугун коргоо
МРЪД ЖБПЖП	Мал чарбасын жана рынокту ън\кт\р\\ долбоору Жайыттарды башкаруу жана пайдалануу боюнча жамааттык планы
ЖМБЖД	Жайыттарды жана мал чарбачылыкты башкарууну жакшыртуу долбоору
ЖУП	Жасалма уруктандыруу пункту
МДКП	Малдардын ден-соолугун коргоо планы
КЗ	Кургак зат
ШМБ	Шарттуу малдын башы
ЖВА	Жеке ветеринардык адис
УМПЖ	Узак мъънътткъ пайдалануучу жерлер (УДП)
МТЧ	Мамлкеттик токой чарбасы
МЖП	Мамлекеттик жаратылыш паркы

1. КИРИШ\\

Кок-Жар айыл аймагындагы Жайыт пайдалануучулар бирикмесинин (ЖПБ) Жайыт комитети тарабынан иштелип чыккан Жайыттарды башкаруу жана пайдалануу боюнча жамааттын планы (ЖБПЖП) Жайыт пайдалануучулар бирикмесинин жалпы чогулушунда жайыт пайдалануучулар, айыл ъкмът\ жана башка кызыкдар тараптар, анын ичинде Кыргыз Республикасынын Айыл чарба, тамак-аш ънър жайы жана мелиорация министрлигинин Ноокат райондук агрардык ън\кт\р\\ башкармалыгы менен макулдашылган.

Кыргыз Республикасынын жайыттар боюнча колдонуудагы ченемдик укуктук актыларына ылайык, ЖБПЖП жергиликт\\ кеёештин сессиясында да каралып чыгып, бекитилген жана Жайыт комитети менен жайыттарды башка максаттарга пайдалануу боюнча тийишт\\ келишимдерди т\згън бардык жайыт билетин алуучулар жана башка физикалык жана юридикалык жактар тарабынан аткарылышы милдетт\\ т\рдъ талап кылынат.

Негизги пландын ажырагыс бъл\г\ болуп эсептелген деталдуу чакан долбоордук сунуштар, айыл аймактын профайлы (паспорту), жайыт участокторунун абалына баа бер\\н\н жыйынтыктары, ж.б.у.с. материалдар планга тиркелген.

Ушул ЖБПЖП кыска мъънътт\\ кър\н\штъ жалпысынан жайыттарды башкарууну жана пайдаланууну, малдардын ден соолугун коргоону жана малды тоюттандырууну жакшыртуу аркылуу мал чарбачылыгын ън\кт\р\\дъ жергиликт\\ калктын кирешелерин къбъйт\\гъ багытталган.

2. ЖАЛПЫ МААЛЫМАТ

2.1. Жайыт пайдалануучулар бирикмеси (ЖПБ) жън\ндъ кыскача маалымат

Кыргыз Республикасынын “Жайыттар жън\ндъ” мыйзамы кабыл алынгандан кийин, Кок-Жар А/А аймагында жайыт пайдалануучулардын демилгеси менен жана Кыргыз Республикасынын колдонуудагы мыйзамдарына ылайык, аткаруу органы – жайыт комитети, ал эми Жайыт пайдалануучулар бирикмеси - Аймактык коомдук ъз алдынча башкаруу органы катары катталган.

1-таблица

Юридикалык дареги:	Ош облусу, Ноокат району, Кок-Жар АА, Кок-Жар айылы
Эсептеш\\ эсеби:	ОКПО:26565596
Жеке идентификациялык номери:	02311200910086
Мамлекеттик каттоодон ъткънд\г\ тууралуу к\бъл\к:	108908– 3306–У-е Учреждение. Серия Гр № 0060111 23.11.2009-ж.
Башкаруу структурасы:	Ø Жогорку башкаруу органы – ЖПБ м\чълър\н\н жалпы чогулушу Ø Текшер\\-къзъмълдъъ органы – Текшер\\ комиссиясы Ø Аткаруучу орган – Жайыт Комитети.
ЖЪБО менен ЖПБнын ортосундагы жайыттарды башкаруу жана пайдалануу жън\ндъ келишим (№ жана к\н\) же Жергиликт\\ кеёештин жайыттарды башкаруу жана пайдалануу боюнча ъз\н\н ыйгарым укуктарын ЖПБга ъткър\п бер\\ жън\ндъ протоколу (№ жана к\н\)	Токтом №6-2 Жергиликт\\ Кенеш 19.07.2009 жылы
2020-жылда жайыт билеттерин алган жайыт пайдалануучулардын тизмеси	Жайыт билети бар жайыт пайдалануучулардын саны - 30 адам (Тизме 1-тиркемеде берилген)

2.2. А/А боюнча жайыттардын кыскача м\нъздъмъс\ жана инфраструктурасы

2-таблица

*Мал жайууга м\мк\н болгон жерлер – Буларга сугат жана кайракы айдоо жерлер, кысыр аёыздар жана къп жылдык бак-дарактар ж.б. кирет, ошондой эле т\ш\м жыйналгандан кийин гана малдар жайылат (3-табицаны караёыз).

3. МАЛДАРДЫН САНЫ, АЛАРДЫН ЖАЙЫТКА ЖАНА ДАЯРДАЛУУЧУ ТОЮТТАРГА БОЛГОН МУКТАЖДЫГЫ

3.1. Быйылкы жылга шарттуу малдын башы

2021-жылдын январына карата Кок-Жар A/A эсептелип чыккан шарттуу малдын башы 9780 т\згън (3-таблица). Малдын бир нече т\р\ багылат, жана алардын ар бир т\р\нъ карата к\н сайын жана ай сайын канча КЗ керектелери эсептелген. Жергиликт\\ элдин къпч\л\г\ негизинен с\т жана эт ънд\р\\ \ч\н бодо мал кармайт. Суттон кайра иштетуудон жасалган курут, майларын базарда сатышат. Жылкыны кымыз ънд\р\\ жана айыл чарба жумуштарын аткаруу \ч\н багышат.

2021-жылга карата малдын башы жана т\р\нъ жараша тоюттун керектелиши

3-таблица

3.2.Быйылкы жылга жайыт жана даярдалуучу тоюттарга болгон муктаждык

2021-жылдын малдардын т\рлър\ боюнча айларга карата жайыт жана даярдалуучу тоюттарга болгон муктаждык 4-таблица

2021-жылга карата мезгилдер боюнча жайыт жана даярдалуучу тоюттарга болгон муктаждык 4.1-таблица

2021-жыл ичинде малдын жалпы санын тоют менен талаптагыдай камсыз кылуу \ч\н 26846 тонна тоют керектелет, анын ичинен 17211 тонна жайыт тоюту жана 9635 тонна даярдалуучу тоюту кирет. Адатта мал жайытка бир жыл ичинде 234 к\н жайылат, ал эми кышында 131 к\н кармалат.

4. БЫЙЫЛКЫ ЖЫЛГА КАРАТА ЖАЙЫТ ЖАНА ДАЯРДАЛУУЧУ ТОЮТТАРДЫН КЪЛЪМ\ ЖАНА ТОЮТ БАЛАНСЫ

4.1. Жайыттардагы жана мал жайылуучу участоктордогу тоюттун кълъм\

2021-жылга жайыттардын жана мал жайылуучу участоктордун мезгил боюнча т\ш\мд\\л\г\ жана сыйымдуулугу

2021-жылга карата мезгилдер боюнча жайыттардын жана мал жайылуучу участоктордун т\ш\мд\\л\г\ жана сыйымдуулугу боюнча жыйынтыкталган таблица

5.1-таблица[1]

4.2. Даярдалуучу тоюттун кълъм\

Колго даярдалуучу тоюттардын т\ш\мд\\л\г\ жън\ндъ маалыматтар статистика башкармалыгынан алынды.

2021–жылга карата дардалуучу тоюттар

6-таблица

4.3.Тоют балансы

Жайыттардын т\ш\мд\\л\г\нъ жана колго даярдалуучу тоюттардын кълъм\нъ ж\рг\з\лгън анализге ылайык (5 жана 6-таблица), айыл аймакта жайыт жана даярдалуучу тоюттар негизинен бардык мезгилдеринде жетишт\\ ълчъмдъ экени байкалып турат. Анткени колго даярдалуучу тоюттар \ч\н айдоо аянттары айыл аймактын ар бир тургунуна малды багууга жетишт\\ ълчъмдъг\ жер \л\ш\ бъл\н\п берилген.

2021-жылга карата ар бир мезгилге жараша тоют балансы

7-таблица

Кок-Жар А/А мал жайуу системасына 15 участок же 11 мал жайууну башкаруу зонасы кирет. Ар бир коктуда талаа жана шалбаа-талаа жерлери бар. Жайыттын т\ш\мд\\л\г\ 1 чарчы жайыт жеринен “Чъп чабуу” ыкмасынын негизинде аныкталды. Жайытка жайууга уруксат берилген ченемдер 60% т\зът, бирок Кок-Жар А/А ж\рг\з\лгън анализде “жарымын алуу жана жарымын калтыруу” белгил\\ стандарты колдонулат. Анализ кърсъткъндъй, талаа жана шалбаа-талаа жайыттарында жайытка жайуунун 50% дык уруксат берилген ченемин колдонууга тоюттун т\ш\мд\\л\г\ бардык мезгилинде жетишт\\. кыш мезгилинде болсо колго даядалуучу тоют жетишт\\ болгондугуна байланыштуу жайытка жън гана малдарды сергит\\ \ч\н жайылышы м\мк\н, ошндой эле кээ бир ири фермерлер малдарды жайытка чыгарып, колдон кошумча тоют бер\\ менен кыш мезгилинен чыгышат.

5. ЖАЙЫТТАРДЫ БАШКАРУУ ЖАНА ПАЙДАЛАНУУ БОЮНЧА ПЛАНЫ

5.1. Жайыттарды башкаруу жана пайдалануу боюнча планы

А/А жайыт пайдалануучулары къпч\л\к жайыт участокторун 2-3 мезгилди бир пайдаланышат, ал эми айрым участоктор жыл бою пайдаланылат. Айыл аймагынын тургундары жайыт жерлеринен тышкары айыл чарба жерлердин башка категорияларын дагы мал жайуу участоктору катары пайдаланышат (т\ш\м жыйналгандан кийин айдоо жерлер, къп жылдык бак-дарактар отургузулган, короонун жанындагы жерлер, бадал ъс\мд\ктър\, ошондой эле айдалган айдоо аянттары жана башка жерлер).

Тъмънк\ 8-таблицада А/А боюнча мал жайуу участоктордун аталышы жана аянты, ошондой эле мал жайылуучу участоктордун пайдалануу мезгилдери кърсът\лгън (анын ичинде жайыттардан башка айыл чарба жерлери айдоо, аёыздар, бак-дарактар бар).

Эскерт\\: жайыт тоюттарынын жалпы кълъм\н пландоо жана эсептъъ учурунда жайыттардымезгил боюнча пайдалануунун жыштыгы, анын ичинде мал жайуу \ч\н пайдаланылган айыл чарба жерлеринин башка категориялары эске алынган. Натыйжада, жайыттардын мезгил боюнча пайдалануу аянты къбъй\\дъ

5.2. Мал жайуунун жылдык календардык планы

Кок-Жар А/А мал жайуу участокторун пайдалануу планы жана мал жайуу графиги

Мындан тышкары, ЖК мал жайуу графигин иштеп чыккан. Бул графикте ар т\рд\\ участоктордо мал жайуу тартиби, болжолдуу к\ндър\ жана мезгили белгиленген. Мал жайуу графиги Кыргызгидрометтин аба ырайы боюнча божомолун (бир айга божомол, 3 суткага божомол жана аба ырайынын чукул ъзгър\ш\н эскерт\\) эске алуу менен т\з\лът. Бир айга божомол, иш учурунда, 3 к\нд\к божомол жана аба ырайынын чукул ъзгър\ш\ тууралуу жайыттар боюнча берилген эскерт\\лър менен такталат.

Мал жайуу графиги мал жайуу схемасынын ажырагыс бъл\г\ болу эсептелинет (8.1-таблица).

Мал жайуу графигин бир нече жыл бою колдонуу жайыттардын абалын жакшыртуу макстанда мал жайууну пландоо жана т\зът\\лърд\ киргиз\\ боюнча Жайыт комитетин иштикт\\ курал менен камсыздайт. Жайыт комитети тарабынан аныкталган жана жайыт пайдалануучулар менен макулдашылган жайыт участокторунда мал жайуу мъънът\н Айылдык кеёеш бекитет.

5.3.Жылдык иш-чаралар графиги (ЖКнын операциондук планы)

9-таблица

№

Иш-чаралар

Айлар

Жооптуулар

III

VII

VIII

XII

Жайыт пайда-лардын жылдык чогулушу

ЖК

А/А катталган малдарды тактоо

А/Ъ, ЖК

Мезгил боюнча жайытка чыгуучу малдарды тактоо

ЖК

ЖБПЖПны иштеп чыгуу, ЖПБ жана РАЪБд\н жалпы чогулушунда талкуулоо жана макулдашуу

ЖК/ЖПБ

ЖБПЖПны АК сессиясында бекит\\

ЖК/АК

Жайыт пайда-лар менен келишим т\з\\, жайыт билеттерин бер\\

ЖК

Жайыт участокторунун абалына мониторинг ж\рг\з\\ жана баалоо

ЖК/

МБТ

Ветеринардык- профилактикалык иштердин аткарылышын контролдоо

ЖК, ЖДСТ

Бруцеллез, лейкоз жана лептоспирозга изилдъъ \ч\н кандын \лг\с\н алуу

ЖВ

Аллергиялык метод менен (байкоо иретинде теринин алдына) туберкулинизация ж\рг\з\\

ЖВ

Жайыт инфраструктурасын жакшыртуу боюнча иш-чаралар

ЖК

Мезгил боюнча малды которууну уюштуруу

ЖК

Жайыт жерлерин пайдалануу \ч\н акыны жыйноо

ЖК

ЖК/ЖПБнын м\чълър\н\н потенциалын жогорулатуу \ч\н окутуулар

ЖК

6. ЖПБ/ЖКнын ИЧКИ ЭРЕЖЕЛЕРИ

Кок-Жар А/А

жергиликт\\ кеёешинин сессиясында

20___жылдын «___» ________

№____ токтому менен

«Бекитилген»

М.Ъ.

ЖПБ/ЖКнын ички эрежелери

Мал жайуу эрежелери

Кыргыз Республикасынын “Жайыттар жън\ндъ” мыйзамына ылайык жайыт пайдалануучу тъмънк\лърд\ аткарууга милдетт\\:

1. Мал жайуунун алдында Жайыт комитетинен жайыт билетин алууга.

2. Ветеринардык палатада катталган жергиликт\\ ветеринардан бардык эмдъълър жана вакцинациялар ж\рг\з\лгънд\г\ тууралуу маалымкат алууга.

3. Малды Райондук агрардык ън\кт\р\\ башкармалыгы менен макулдашылып жана жергиликт\\ кеёештин сессиясында бекитилгенден кийин гана Жайыттарды башкаруу жана пайдалануу боюнча жамааттын планына ылайык жайытка жайууга (мал жайуу планы жана графиги бул пландын негизги бъл\ктър\н\н бири болуп саналат).

4. Жайыт мезгили 1 апрелде башталат.

5. К\зг\ жайыт мезгили 20 ноябрда аяктайт, климаттын шарттарына жараша 30 ноябрга чейин узартылышы м\мк\н.

6. Жайыт пайдалануучуларды жазгы (орто) жайыттарга которуу 1-апрелден 10-апрелге чейин ж\рг\з\л\ш\ шарт.

7. Жайыт пайдалануучуларды жайкы жайыттарга которуу 20-майдан 1-июнга чейин ж\рг\з\л\ш\ керек.

8. Ортоёку к\зг\ жайыттарга болжолу менен 1-сентябрдан баштап кайтып келсе болот, ал эми мал жайылуучу участокторго т\ш\м жыйналгандан кийин гана жайса болот.

9. Айдоо аянттарына жакын жерде жайгашкан бардык жайыт пайдалануучулар 1-апрелден баштап жазгы жайыттарга которулуусу талап кылынат. Жайыт пайдалануучулардын жалпы чогулушунда кабыл алынган чечимге ылайык, айыл ичинде 1 жумушчу ат, 5-10 койду мал базарга алып барса калтырууга уруксат берилет, калган мал жайкы жайыттарга чыгарылышы шарт.

10. Башка учурларда бардык жайыт пайдалануучулар менен келишим т\з\лът, жана жайыт пайдалануу акысы келишимдин негизинде Кыргыз Республикасынын “Жайыттар жън\ндъ” мыйзамына жана Кыргыз Республикасынын Ъкмът\н\н 2013-жылдын 13-сентябрындагы №515 токтому менен бекитилген Жайыт ресурстарын мал жайуу менен байланышпаган башка максаттарга пайдалануу укугун бер\\н\н тартиби жън\ндъ типт\\ жобого ылайык тълънът.

7. МАЛ ЖАЙУУ ЭРЕЖЕСИН БУЗГАНДЫК \Ч\Н ЖООПКЕРЧИЛИК

1. Райондук агрардык ън\кт\р\\ башкармалыгы менен макулдашылып жана жергиликт\\ кеёештин сессиясында бекитилген ълчъмдъг\ жайыт пайдалануу акысын тълъъдън баш тартылган учурда, жайыт комитети карызды жана айыпты жана жайыт пайдалануучунун укуксуз иш-аракетинин натыйжасында келип чыккан башка чыгымдарды ънд\р\п алуу \ч\н документтерди сотко бер\\гъ укугу бар.

2. Жайыт пайдалануу \ч\н акы тълъъ мъънът\ ът\п кеткен учурда жайыт билетинде кърсът\лгън тълъмд\н жалпы кълъм\нън ар бир кечиктирилген к\н \ч\н 0,5 % ълчъм\ндъг\ туум алынат.

3. Эгерде айылда 1 аттан, 5-10 койдон ашык мал калтырылса, тъмънк\ чаралар колдонулат: Жалпы чогулуштун чечими жана аксакалдар сотунун чечими боюнча малдын ар бир башына 500 сом ълчъм\ндъ айып салынат.

Ø Эгерде мал айдоо аянттарына жайылып кетсе, алгачкы жолу ооз эки эскерт\\ берилет, андан кийин:

Ø Бодо малга - 500 сом ълчъм\ндъ айып салынат.

Ø Майда малга 100 сом ълчъм\ндъ айып салынат.

Ø Эреже бузуу кайталанган учурда, келтирилген зыян эсептелип, иш аксакалдар сотуна же сот органдарына жънът\лът.

4. Жазгы, жайкы жана к\зг\ жайыттарда мал жайуу графигин бузган жайыт пайдалануучуларга, бодо малдын ар бир башына – 200 сом, майда малга – 50 сом ълчъм\ндъ айып салынат жана жайытка 1 сутканын ичинде кайтып баруу жън\ндъ жазуу ж\з\ндъг\ билдирме берилет.

a. Жайыт пайдалануучу айып тълъъдън баш тарткан учурда Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчиликке тартылат.

8. ТИРКЕМЕЛЕР

№	Тиркемелердин аталышы	Документ	Эскерт\\
1	Жайыт пайдалануучулардын тизмеси
2	Малдардын тир\\лъй салмагын аныктоо боюнча жыйынтыктары
3	А/А жайыттарынын абалына мониторинг жана баалоо ж\рг\з\\н\н жыйынтыктары
4	КР “Кайчылаш сызыктар” ыкмасы менен жайыттардын абалына мониторинг жана баалоо ж\рг\з\\ колдонмосу.
5	Жайыттардын басымын тъмъндът\\ \ч\н жайыт пайдалануучуларды которуштуруу
6	Башка максаттарга пайдаланууга бер\\ боюнча типт\\ келишимдин \лг\с\ (КР Ъкмът\н\н 2013-жылдын 13-сентябрындагы N 515 токтому менен бекитилген)
7	Жайыт билетинин типт\\ формасы (КР Ъкмът\н\н 2009-жылдын 19-июнундагы N 386 токтому менен бекитилген)
8	ЖБПЖПдагы Excel форматында иштелип чыккан бардык таблицалары

[1] * Түшүмдүүлүк - 2018-жылдагы а/а жайыттарынын абалына Мониторинг жана Баалоо жүргүзүүнүн жыйынтыктарынан алынды (3-тиркемени караңыз)